De spanningen tussen Rusland en Litouwen lopen hoog op de laatste dagen. Door een blokkade van Kaliningrad, een Russische exclave die ingesloten zit door Polen en Litouwen, komt het gebied onder druk te staan. Volgens Litouwen gaat het om een uitvoering van de EU-sancties, maar Rusland dreigt met zware tegensancties. “Door Russische minderheden op te jutten kunnen ze de Baltische staten van binnenuit destabiliseren.”
Nu Litouwen het vervoer van Russische goederen gedeeltelijk heeft stopgezet, wordt er gevreesd dat Rusland zijn pijlen gaat richten op de Suwalski-corridor. Dat is het gebied rond de Pools-Litouwse grens dat Wit-Rusland met de Russische exclave Kaliningrad verbindt. In de jaren 1990 en 2000 – na de val van de Sovjet-Unie – probeerde Rusland daar namelijk te onderhandelen over een corridor om Kaliningrad te verbinden met Wit-Rusland, maar Polen, Litouwen en de EU kantten zich tegen dat voorstel. Het stuk land is namelijk de enige verbinding tussen de Baltische staten en de rest van Europa. De spoorlijn, die nu gedeeltelijk is geblokkeerd, kwam er als compromis.
LEES OOK. Moskou bedreigt Litouwen openlijk met ernstige maatregelen, land is overtuigd: “Oekraïne is geen eindstation”
Rusland en Litouwen hebben normaal gezien namelijk een regeling van vrij verkeer van goederen en personen langs een spoorweg die van Moskou naar Kaliningrad loopt, door Litouwen. Sinds zaterdag heeft Litouwen het vervoer over die spoorlijn van Russische goederen naar Kaliningrad echter gedeeltelijk stopgezet. Het verbod geldt enkel voor goederen die onderworpen zijn aan de sancties van de Europese Unie. Maar Rusland noem het een schending van het internationaal recht en dreigt meteen met zware gevolgen voor Litouwen.
LEES OOK. Het zit er bovenarms op tussen Rusland en Litouwen door blokkade in Kaliningrad: “Voor Russen heeft dit een directe impact”
De kans dat Rusland de Suwalski-corridor militair aanvalt, lijkt echter klein. Het heeft zijn handen momenteel te vol met de oorlog in Oekraïne. Maar oligarch Mitsjajl Tsjodorkovski, een groot tegenstander van Poetin, vreest in de plaats dat een volgende stap van Poetin een schending van het Litouwse vliegverbod zou kunnen zijn. “Zo zouden Russische vluchten rechtstreeks tussen Rusland en Kaliningrad kunnen vliegen. De NAVO staat dan voor een keuze: het laten gebeuren of de vliegtuigen tegenhouden”, zegt Tsjodorkovski.
Realistisch?
Ook professor internationale politiek David Criekemans (UA) denkt dat het niet realistisch is dat Rusland Litouwen aanvalt. Maar ook het scenario dat Tsjodorkovski beschrijft, lijkt hem weinig waarschijnlijk. “Luchtruimschendingen kunnen wel, een paar dagen geleden was er bijvoorbeeld nog een van 35 seconden. Maar dat zijn speldenprikjes, Rusland gaat dat niet verder drijven. Zo zou het immers lijnrecht tegenover de NAVO-landen komen te staan. Rusland reageert wel op sancties door de Baltische staten droog te leggen op het vlak van olie en gas. Maar zij hebben de nodige stappen al gezet om daar rekening mee te houden.”
Een andere manier waarop Rusland zou kunnen reageren op de blokkade van Kaliningrad is door te proberen de Baltische staten te destabiliseren van binnenuit, volgens Criekemans. “Militair gaan ze al niet ingrijpen. Wat er nog overblijft van contacten – zoals het elektriciteitsnet – kan worden afgesneden, maar er valt bijna niets meer te verbreken. Dus moet er een andere manier gezocht worden om te reageren, van binnenuit. In de drie Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen, red.) zijn er grote Russische minderheden. In Litouwen valt dat nog mee met 5 procent van de Litouwse bevolking, maar in Estland gaat het om 40 procent van de bevolking. Dat is enorm veel. Russische ambassades roepen daar massaal op om zogenaamde discriminatie te melden. Door de Russische minderheden op te jutten kunnen ze die landen van binnenuit proberen destabiliseren.”
Waarom sluiten die landen de Russische ambassades dan niet? “Als we nu ook nog de Russische ambassades zouden sluiten, zitten we helemaal in een oorlogssituatie. Ambassades blijven nodig om de minimale contacten met Rusland te blijven garanderen. Dat ze er een andere agenda op nahouden kunnen we niet uitsluiten.”
|